زلزله چیست؟+ دلیل، علائم و پیش‌بینی
تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۸۲۷۰۱
زلزله یک اتفاق غیر قابل پیش بینی است که در صورت بروز آن اگر اصول ایمنی به درستی رعایت نشود می تواند خطرات و عواقب جبران ناپذیر جدی را به همراه داشته باشد. نشانه های زلزله در قرآن کریم، علائم زلزله در حیوانات، گسل و کانون زمین لرزه در این مطلب مورد بررسی قرار گرفته است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، زلزله یا زمین لرزه به علت لرزش‌های ناگهانی پوسته جامد زمین ایجاد می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قبل از وقوع زمین لرزه در آسمان نورهایی به وجود می‌آید که نشان دهنده وقوع زلزله است. این نورها در رنگ‌های مختلفی نمایان می‌شود؛ نورهای سفید، قرمز و آبی در آسمان مشاهده می‌شوند و حاکی از آن است که قرار است زمین لرزه‌ای رخ دهد. یکی از فیزیکدانان سازمان ناسا در سال ۲۰۰۳ بیان کرده است نورهای قبل از زلزله در اثر فعالیت‌های الکتریکی در صخره‌ها ایجاد می‌شود.
تابندگی نور در آسمان برای چندین ثانیه قابل مشاهده است اما عده‌ای نیز مدعی شده‌اند که مدت طولانی‌تر تا ۱۰ دقیقه و بیشتر نیز مشاهده این نورهای به طول انجامیده است. در حقیقت وقوع زمین لرزه با افزایش فشار در پوسته زمین همراه است و وقتی زمین لرزه اتفاق می‌افتد سبب می‌شود که این فشار بر روی سطح زمین آزاد شود. براساس مشاهدات آزمایشگاهی، قبل از این اتفاق، این فشار باعث شکسته شدن اتصال موجود در جفت اتم‌های اکسیژن دارای بار منفی می‌شود؛ سپس اتم‌های باردار (یون) آزاد شده و از شکاف‌های سنگ‌ها عبور کرده و به سمت سطح زمین می‌آیند و در آنجا انباشته می‌شود.
برخی از دانشمندان معتقدند که میزان حجم یون‌های انباشته شده اکسیژن باعث وارد شدن بار الکتریکی به توده هوا شده و آنها را به نورهای سبز درخشان تبدیل می‌کند. این نظرات می‌تواند نورها و علت ظهور آنها قبل از زلزله را تا حدی روشن سازد. فشارهای تکتونیکی (تغییر شکل پوسته زمین بر اثر تنش‌ها وارد شده بر آن) در عرض چند دقیقه، چند ساعت یا حتی چند روز به تدریج افزایش پیدا می‌کند. اگر تحقیقات دانشمندان صحیح باشد، نورها می‌توانند علامت هشداری بر وقوع یک زلزله باشند.
انواع زلزلهزلزله ممکن است به طور طبیعی یا بر اثر رویدادهای ساخت بشر پدیدار شود؛ زمین لرزه بر اساس منشأ ایجاد (چشمه‌های لرزه‌ای) به چند دسته تقسیم بندی می‌شود.
زمین لرزه تکتونیکی: زمین لرزه تکتونیکی در برگیرنده تعداد بسیار زیادی از زلزله است که سالانه در سطح جهان ثبت می‌شود. عامل ایجاد این زلزله حرکات صفحات تشکیل دهنده پوسته زمین است.
زمین لرزه آتشفشانی: این نوع زلزله فقط در نواحی فعال آتشفشانی رخ می‌دهد و به انفجارهای آتشفشانی هم شهرت دارد.
زمین لرزه فروریختی: بر اثر فروریختن غارها و کانال‌های زیرزمینی، لرزه‌هایی ایجاد می‌شود و به نام زمین‌لرزه‌های فروریختی شهرت دارند. این تکان‌ها بسیار کوچک بوده و فقط اهمیت محلی دارند.
زمین لرزه القایی: بر اثر آبگیری یا تغییرات ناگهانی سطح آب دریاچه‌های پشت سدها، تزریق آب یا سیال های دیگر به داخل زمین و یا استخراج آنها، به خصوص درجاهایی که گسل‌های فعال وجود دارد این نوع زمینلرزه ایجاد می‌شود. دلیل اصلی این نوع لرزه را می‌توان بارگذاری سریع بر روی زمین و یا برداشتن ناگهانی بار زیادی از روی زمین دانست.
زمین لرزه ناشی از انفجار: انفجارهای نظامی و صنعتی، فعالیت‌های ساختمانی، لرزه‌هایی را ایجادمی کنند که شدت، زمان وقوع و محل آنها قابل پیش بینی است.
تصور کنید سطح کره زمین که از صفحات سنگ سخت تشکیل شده است و بر روی اقیانوسی غلیظ و چسبناک قرار دارد. حرکت این صفحه‌ها بسیار کُند و در طول میلیون‌ها سال صورت می‌گیرد. این صفحات گاهی به یکدیگر نزدیک گاهی نیز از یکدیگر دور می‌شوند. به جایی که دو یا چند صفحه به هم برخورد می‌کنند گسل گفته می‌شود. کانون زمینلرزه نیز نقطه‌ای است که در آن انرژی کرنشی انباشته شده در سنگ نخستین بار آزاد می‌شود و گسل آغاز به گسیختگی می‌کند. این رویداد در ژرفای زیر مرکز سطحی زمینلرزه رخ می‌دهد.
پیش‌بینی زلزلهمطالعات زلزله‌شناسی و ثبت زمین‌لرزه‌ها، بررسی آماری زمین‌لرزه‌ها، مطالعه و بررسی تغییراتی که در سطح زمین یا یونسفر زمین اتفاق می‌افتد از زمینه‌های قابل رصد و تأثیرگذار در وقوع زمینلرزه است. برای پیش‌بینی زمین‌لرزه‌ها دو روش مشخص وجود دارد؛ یکی از این روش‌ها مبتنی بر داده‌های آماری و به عبارتی روش احتمالی است و روش دوم بر پیش‌نشانگرهای زلزله مبتنی است.
برای پیش‌بینی زمینلرزه به روش آماری از اطلاعاتی که مربوط به رخداد زمینلرزه یا رصد تغییرات ژئوفیزیک (مربوط به تغییر شکل سطح پوسته زمین) است، استفاده می‌شود تا سرانجام بر اساس روش‌های احتمالی به الگوهای مشابه پیش‌بینی وضع آب‌وهوا برسیم و شاید بتوان ادعا کرد در یک بازه زمانی طولانی‌مدت (دو تا پنج سال) یا کوتاه‌مدت (چند ماه تا چند هفته) با درجه مشخصی از احتمال (مثلاً احتمال ۵۰ درصد) درجه‌ای از رخداد مثلاً زمین‌لرزه‌ای با بزرگی ۵ / ۷ ریشتر در محدوده‌ای از مکان مانند منطقه جنوب البرز به مرکزیت تهران به شعاع ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتر زمین‌لرزه‌ای اتفاق می‌افتد. در این دسته پیش‌بینی‌ها محدوده زمانی، مکانی، بزرگی و احتمال مطرح می‌شود. برای چنین پیش‌بینی‌هایی می‌توان از روش‌هایی چون M8، CN و PI استفاده کرد.
نشانه‌های زلزله در قرآنقرآن مجید سوره‌ای با نام «زلزال» دارد که در آن به زلزله روز قیامت پرداخته می‌شود. آغاز این سوره، همراه با بیان بعضی از حوادث هول‌انگیز و وحشتناک پایان این جهان و شروع رستاخیز است. خداوند در ابتدا این سوره می‌فرمایند: «هنگامی که زمین شدیداً به لرزه در آید» (اِذا زُلْزِلَتِ الْاَرْضُ زِلْزالَها) و چنان زیر و رو شود که «بارهای سنگینی را که در درون دارد خارج سازد» (وَ اَخْرَجَتِ الْاَرْضُ اَثْقالَها).
علائم زلزله در حیواناتبا آنکه درک این موضوع که حیوانات چگونه از وقوع زمینلرزه باخبر می‌شوند پیچیده است، اما در حقیقت انسان‌ها از قرن‌ها پیش متوجه شده بودند چند روز قبل از وقوع زمینلرزه در روش حرکت موش‌ها، مارها، هزارپایان و ماهی‌ها تغییراتی صورت می‌گیرد و جوجه‌ها سراسیمه سر از تخم بیرون می‌آورند. گروهی از متخصصان بر این باورند حیوانات پیش از انسان‌ها لرزش زمین را احساس می‌کنند.
گروهی نیز بر این باورند که تغییرات الکتریکی ایجاد شده در هوا یا آزاد شدن گازهایی در سطح زمین نشانه‌هایی هستند که سبب تغییر رفتار حیوانات می‌شود. در سال‌های اخیر در بسیاری از کشورها مانند چین، ژاپن، روسیه و آمریکا پیش‌بینی زلزله به کمک رفتار حیوانات مورد توجه قرار گرفته است. ماهی‌ها، پرندگان، موش‌ها، گربه‌ها، سگ‌ها، میمون‌ها، اسب‌ها، مارها، قورباغه‌ها و مورچه‌ها از حیواناتی هستند که تحقیقاتی درباره آنها صورت گرفته است.
از گذشته‌های دور زلزله به‌عنوان یکی از مخرب‌ترین و غیرقابل پیش‌بینی‌ترین بلایای طبیعی شناخته شده بود و بشر نیز در تلاش بوده تا بتواند با پیش‌بینی زلزله خود را از پیامدهای آن در امان بماند. مشاهده رفتارهای عجیب از حیواناتی مانند موش این سوال را در ذهن بسیاری از کارشناسان مطرح کرده که آیا حیوانات می‌توانند زلزله را پیش‌بینی کنند. چین از جمله کشورهای پیشرو در این موضوع است. چینی‌ها سال ۱۹۷۵ موفقیت بزرگی را در این زمینه تجربه کردند.
زلزله‌شناسان چین به خاطر مشاهده رفتار غیرعادی در حیوانات برای شهر یک میلیون نفری هایچنگ دستور تخلیه صادر کردند؛ به این ترتیب با وقوع زلزله ۷.۳ ریشتری در این شهر فقط تعداد اندکی از افراد کشته و زخمی شدند. اگر آن روز این شهر تخلیه نمی‌شد، تعداد کشته‌ها و مجروحان به بیش از ۱۵۰ هزار نفر می‌رسید.
عوامل تأثیر گذار بر زلزله و شدت آسیبعوامل زیادی بر شدت زلزله تأثیرگذار است که با شناختن این عوامل می‌توان آمادگی در برابر مواجه شدن با این حادثه را افزایش داد. یکی از عوامل فاصله سطح زمین تا مرکز زمین لرزه در عمق است. در نقاط مختلف کره زمین زمین‌لرزه‌های زیادی اتفاق افتاده که بسیار شدید بودند، اما خسارت زیادی وارد نکردند. عامل دیگر تراکم جمعیت است؛ اگر زلزله در منطقه‌ای که مردم به صورت پراکنده زندگی می‌کنند رخ دهد، تأثیر کمتری خواهد داشت، زیرا افراد کمتری را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
توسعه عامل دیگری بر شدت زلزله است؛ تلفات ناشی از زلزله با سطح توسعه‌یافتگی یک کشور رابطه مستقیم دارد. وقتی زلزله در یک کشور در حال توسعه اتفاق بیافتد اثرات آن مخرب‌تر است. ساختمان‌های کشورهای تهی دست معمولاً ضد زلزله نیست، زیرا ساخت چنین سازه‌هایی گران تمام می‌شود. این موضوع در هنگام فروریختن ساختمان‌ها عده بیشتری را به کام مرگ می‌کشاند.
زمان وقوع زلزله در طول روز یکی دیگر از عوامل است، زمان وقوع مکانِ افراد را تعیین می‌کند. هنگامی که زلزله در طول روز اتفاق بیافتد در نرخ تلفات آن تأثیر مستقیم دارد.
کد خبر 495120منبع: ایمنا
کلیدواژه: زلزله قرآن کریم گسل کانون زمین لرزه زمین حیوانات اصول ایمنی سنگ انفجار کره زمین سازمان ناسا صنعتي دریاچه اقیانوس آب و هوا دانشمندان اکسیژن زلزله چیست دلیل زلزله چیست انواع زلزله گسل چیست پیش بینی زلزله عکس زلزله سی سخت شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق وقوع زمین لرزه زمین لرزه ای زمین لرزه ایجاد می شود زمین لرزه ها پوسته زمین وقوع زلزله پیش بینی سطح زمین سنگ ها بر اثر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۸۲۷۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چالوس دوبار لرزید
در هفته گذشته چالوس استان مازندران بعد از زلزله‌ای به بزرگی ۳ در عمق ۹ کیلومتری با زمینلرزه دیگری به بزرگی ۳.۷ لرزید.
به گزارش ایسنا، به گفته دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله گسل اصلی مرز شمالی استان مازندران شامل گسل‌های «مازندران»، «کاسپین» و «خزر» یک گسل راندگی پنهان است که لغزش عمودی دو میلی‌متر در سال و متوسط افقی ۳ میلی‌متر در سال را نشان می‌دهد. در جنوب البرز، امتداد گسل‌های «آستانه»، «فیروزکوه»، «مشا» و «طالقان» و از شرق به غرب از میزان لغزش ۵ تا ۲ میلی‌متر در سال تخمین زده شده است.
وی خاطر نشان کرد: مهمترین گسل‌های لرزه‌زا در منطقه البرز مرکزی شامل گسل‌های زیر می‌شود:
گسل شمال البرز
گسل کاسپین (مازندران)
گسل لاریجان
گسل لار
گسل مشا
گسل کندوان
گسل بلده
در خوی استان آذربایجان غربی دو زلزله به بزرگای ۲.۷ و زلزله‌های ۲.۸، ۲.۹ و ۴.۲ به ثبت رسید و کیانشهر استان کرمان با زلزله ۳.۹ و کنگ استان هرمزگان با زلزله‌ای به بزرگای ۳.۵ لرزیدند.
جزئیات زلزله‌های هفته گذشته به این شرح است:
کنگ استان هرمزگان با زلزله‌ای به بزرگای ۳.۵ در عمق ۲۰ کیلومتری لرزید و کانون آن در ۲۷ کیلومتری کنگ، ۳۳ کیلومتری بندر لنگه و ۴۷ کیلومتر جزیره تنب بزرگ این استان بوده است.
خوی استان آذربایجان غربی بعد از یک زلزله ۲.۷، زمینلرزه دیگری با بزرگای ۴.۲ در عمق ۱۳ کیلومتری را تجربه کرد که رومرکز این رخداد لرزه‌ای در ۱۰ کیلومتری خوی و ۳۱ کیلومتری ایواوغلی استان آذربایجان غربی و ۳۵ کیلومتری تسوج استان آذربایجان شرقی بوده است.
در مرزن آباد استان مازندران زلزله ۲.۷ رخ داد در خوی استان آذربایجان غربی زلزله ۲.۸ به ثبت رسیدمعمولان استان لرستان با زلزله‌ای به بزرگای ۳.۲ در عمق ۵ کیلومتری لرزید و کانون آن در ۲۰ کیلومتری معمولان، ۲۲ کیلومتری ویسیان و ۲۴ کیلومتری خرم آباد این استان گزارش شد.
در اینچه برون استان گلستان زلزله ۲.۹ رخ دادبهاباد استان یزد زمینلره‌ای به بزرگای ۳.۱ در عمق ۱۱ کیلومتری را تجربه کرد که رومرکز این رخداد لرزه‌ای در ۳۰ کیلومتری بهاباد و ۴۰ کیلومتری بافق استان یزد و ۷۴ کیلومتری کوهبنان استان کرمان بوده است.
در فین استان هرمزگان زلزله‌ای به بزرگای ۳.۷ در عمق ۱۷ کیلومتری زمین به ثبت رسید و کانون آن در ۲۷ کیلومتری فین، ۴۱ کیلومتری قلعه قاضی و ۴۴ کیلومتری بندرعباس این استان گزارش شد.
در چلگرد استان چهارمحال و بختیاری زلزله‌ای به بزرگای ۳ در عمق ۸ کیلومتری به ثبت رسید و رومرکز آن در ۳۳ کیلومتری چلگرد این استان، ۳۸ کیلومتری قلعه خواجه و ۶۵ کیلومتری لالی استان خوزستان بوده است.
در شوسف استان خراسان جنوبی زلزله ۲.۷ به ثبت رسیدچالوس استان مازندران بعد از زلزله‌ای به بزرگای ۳ در عمق ۹ کیلومتری، زمینلرزه دیگری به بزرگای ۳.۷ در عمق ۱۵ کیلومتری را تجربه کرد که کانون این رخداد‌های لرزه‌ای در ۶ کیلومتری چالوس، ۱۱ کیلومتری نوشهر و ۱۴ کیلومتری کلارآباد این استان بوده است.
در گتوند استان خوزستان زلزله ۲.۵ رخ داددر کیانشهر استان کرمان زلزله ۳.۹ در عمق ۶ کیلومتری به ثبت رسید که رومرکز آن در ۱۸ کیلومتری کیانشهر، ۲۲ کیلومتری کوهبنان و ۳۲ کیلومتری راور این استان گزارش شد.
جم استان بوشهر با زلزله‌ای به بزرگای ۳.۸ در عمق ۲۰ کیلومتری زمین لرزید و کانون آن در ۲ کیلومتری جم، ۲۸ کیلومتری بندر کنگان و ۳۲ کیلومتری بنک این استان گزارش شد. زلزله ۲.۷ از دیگر رخداد‌های لرزه‌ای این منطقه بوده است.
در بابامنیر استان فارس زلزله ۲.۷ و در جایزان استان خوزستان زلزله ۲.۵ به ثبت رسید.
در خوی استان آذربایجان غربی دو زلزله ۲.۷ و ۲.۹ به ثبت رسید.
دانشجویان سال سوم دانشگاه‌ها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان می‌شوند